BaÅŸakÅŸehir-PSG maçında ırkçılık krizi: Futbolda ırkçılık dünyada ve Türkiye’de ne boyutta?

Medipol BaÅŸakÅŸehir ile Paris Saint-German arasında Salı akÅŸamı oynanan maçın ‘ırkçılık skandalı’ nedeniyle yarım kalması hem uluslararası futbol camiasında hem de Türkiye’de büyük tepki topladı. Åžampiyonlar Ligi H Grubu’ndaki son maçın 13. dakikasında BaÅŸakÅŸehir’in teknik ekibinden Pierre Webo, maçın Romanya Futbol Federasyonu’ndan dördüncü hakemi Sebastian Coltescu’nun kendisine karşı ırkçı ifadeler kullandığını söyledi.Saha içerisinde 10 dakikadan uzun süren tartışmaların ardından hem ev sahibi hem de konuk takım futbolcuları da sahayı terk etti ve UEFA maçı yeni hakem ekibiyle oynanmak üzere ÇarÅŸamba akÅŸamına erteledi.Dünyada futbolda ırkçılık karşıtı mücadeleye karşı sıkı önlemler alınıyor. UEFA da bu doÄŸrultuda uzunca bir zamandır sıfır tolerans politikasıyla hareket ediyor. Ancak tüm bu önlemlere raÄŸmen geçtiÄŸimiz hafta Ä°ngiltere ikinci ligi Championship’te Millwall taraftarları, maç öncesi diz bükerek ırkçılığı protesto eden oyuncuları yuhaladı. Ä°ngiltere Futbol Federasyonu da olayla ilgili soruÅŸturma baÅŸlattı.Federasyon, Manchester United’lı oyuncu Edison Cavani’nin geçtiÄŸimiz hafta Southampton maçında attığı gol için kendisini sosyal medyada tebrik eden bir arkadaşına verdiÄŸi cevap hakkında da soruÅŸturma baÅŸlattı. Cavani, sosyal medya gönderisine yaptığı yorumda arkadaşına Ä°spanyolca ırkçı bir ifade kullanmıştı.Aynı ırkçı ifadeyi 2011 yılında Liverpool forması giyen Luis Suarez de Manchester United forması giyen Patrice Evra için kullanmış ve 8 maçla cezalandırılmıştı.Barcelona forması giydiÄŸi dönemde Kamerunlu yıldız futbolcu Samuel Eto’o da birden fazla kez ırkçı tezahüratlarla karşılaÅŸmıştı. 2005 yılında Real Zaragoza maçında sahayı terk etmek isteyen Eto’o hakem tarafından ikna edilerek sahaya döndürülmüştü. Real Zaragoza’ya da 9 bin euro para cezası kesilmiÅŸti. Tottenham ve Chelsea arasında geçtiÄŸimiz yıl oynanan maçta ev sahini Tottenham taraftarı Chelsea’li Antonio Rüdiger’e ırkçı tezahüratta bulunmuÅŸtu.Futbolcu Emre BelözoÄŸlu da Newcastle United forması giydiÄŸi dönemde Bolton oyuncusu El Hadji Diouf’a ırkçı bir hakarette bulunmuÅŸtu. BelözoÄŸlu Fenerbahçe formasıyla, Trabzonspor oyuncusu Didier Zokora’ya ırkçı sözler sarf etmiÅŸti. Dönüm noktası Ancak dün akÅŸamki olay, uluslarası futbol camiasında ırkçılıkla mücadele baÄŸlamında dönüm noktası olarak görülüyor. Avrupa’nın kulüp bazında en üst düzey futbol organizasyonundaki ırkçılık iddiasına her iki takım futbolcularının sahayı terk ederek tepki göstermesi yeÅŸil sahalarda ırkçılıkla mücadelede benzersiz bir geliÅŸme olarak yorumlandı.BBC Türkçe’nin sorularını yanıtlayan spor yazarı Banu Yelkovan PSG’nin turu garantilemiÅŸ, BaÅŸakÅŸehir’in de iddiasının kalmaması nedeniyle formalite maçı olarak izlenecek maçın tarihe geçtiÄŸini kaydediyor ve şöyle devam ediyor: ‘Maçta Webo ile baÅŸlayan, Demba Ba ile devam eden, BaÅŸakÅŸehir takımının baÅŸkan Göksel GümüşdaÄŸ ve teknik direktör Okan Buruk’tan baÅŸlayarak tüm paydaÅŸlarınca desteklenen duruÅŸuna PSG futbolcularının ve takımının da katılmasıyla zirveye çıkan inanılmaz bir duruÅŸ izledik’ Yelkovan, maçta verilen tepkinin futbol sahalarında bugüne kadar ırkçı davranışlara karşı bireysel ve tek tük verilen tepkilerin zirveye çıktığı bir an olarak tarihe geçtiÄŸini söyledi. ‘Futbolla hayat birbirinden ayrılamaz’ Olay olduÄŸu andan itibaren Türkiye’de hızla ırkçılığı kınayan, BaÅŸakÅŸehir’le dayanışma gösteren mesajlar paylaşılmaya baÅŸlandı. Aralarında spor kulüpleri, siyasetçiler, taraftar gruplarının da bulunduÄŸu pek çok kiÅŸi ve kurum art arda sosyal mesajları yayımladı.Irkçılığa karşı ortak duruÅŸ bir yandan alkışlanırken bir yandan da Türkiye’de futbol sahalarında yaÅŸanan ırkçılık vakalarına karşı benzer dayanışmanın sergilenmemesine iliÅŸkin ÅŸikayetler de dile getirildi.Futbol yorumcusu Mert Aydın, BBC Türkçe’ye futbolla yaÅŸamın birbirinden ayrılamayacağını ve bu sebeple de sadece futbolun suçlanmaması gerektiÄŸini belirtti. 2017 yılında Amedsporlu futbolcu Deniz Naki’nin Mersin Ä°dmanyurdu deplasmanında taraftarların saldırısına uÄŸradığını hatırlatan Aydın, ‘Türkçe bilmeyen ve sadece Kürtçe konuÅŸabilen herhangi biri, vergi dairesine gittiÄŸinde benzer sorunlar yaÅŸayabiliyor. Ãœlkenin üst düzey politikacıları da azınlıklara iliÅŸkin ayrımcı ifadeler kullanabiliyor’ diye konuÅŸtu. ‘Siyahilere karşı ırkçılığı protesto etmek en kolayı’ Gazeteci Banu Yelkovan da maç gecesi tepkilerin bazılarının trajikomik olduÄŸunu ve Türkiye’de ‘siyahlara karşı ırkçılığı protesto etmenin çok kolay olduÄŸunu’ belirtiyor. Yelkovan şöyle devam ediyor: ‘Siyahlara karşı sergilenen ırkçılığı protesto etmek en kolayı, çünkü adam siyah, herkes renginden dolayı aÅŸağılandığını anlayabiliyor ve bunu protesto etmek de kolay. Önemli olan günlük hayatımızın içine sızan bazı kavramlardaki ırkçılık ve ayrımcılığı yakalamak.’ ‘O kadar çok örnek var ki utanç içinde kalıyor insan’ Spor yazarı Elif Çongur da sorularımızı yanıtlarken Türkiye’de futbolda ırkçılığın var olduÄŸunu kaydediyor. En belirgin örneklerden biri olarak da 1999 yılında Trabzonspor BaÅŸkanı Mehmet Ali Yılmaz’ın kulübün Ä°ngiliz oyuncusu Kevin Campbell’a yönelik ifadelerini hatırlatıyor.Yılmaz basın açıklamasında ‘Biz de buluyoruz bir yamyam alıyoruz iÅŸte. Yani rengi bozuk. Alıyoruz ama atmıyor anasını satayım. Ben mi atacağım golleri?’ demiÅŸti.Çongur şöyle devam ediyor: ‘Milli maçlarda avaz avaz ‘AyaÄŸa kalkmayan Ermeni olsun’ tezahüratlarına tanık olduk, etnik kimliklere karşı yükselen sloganları dinledik, Diyarbakırspor maçlarında avaz avaz yapılan ırkçı tezahüratları duyduk. ‘Tribünden siyah bir futbolcuya muz sallandı. Amed Sportif Sakarya ve Ankara’da statta saldırıya uÄŸradı, Sivas’ta kalacak otel bulamadı. Hrant Dink’in katledilmesinden sonra tribünlere beyaz bereyle geldiler (cinayetin faili Ogün Samast, cinayeti iÅŸlediÄŸi gün beyaz bere giymiÅŸti), ‘Hepimiz Ogün’üz’ alçak sloganını attılar. O kadar çok örnek var ki utanç içinde kalıyor insan. ‘Daha dün akÅŸam, ırkçı sözleri yüzünden gündeme düşen hakem için ‘Romanyalı çingene hakem’ diye ırkçılık karşıtı cümle gördük!”Türkiye’de ırkçılıkla mücadele ‘Türkiye’de ırkçılık yoktur’ demek üzerine kurulu’Irkçı yaklaşımların durmadan halı altına süpürüldüğünü ve bu yüzden de asla temizlenmeyecek utançlara sebep olduÄŸunu dile getiren Çongur, Türkiye’de ırkçılıkla mücadelenin ‘Türkiye’de ırkçılık yoktur’ demek üzerine kurulu olduÄŸunu dile getiriyor.Yelkovan, Fenerbahçe ve Türkiye milli takımın efsane oyuncularından Lefter Küçükandonyadis’in soyadının, kendisinin gençlik yıllarında ‘zor soru’ kategorisinde olduÄŸunu ifade ediyor.Efsane oyuncunun Rum olduÄŸunu herkesin bildiÄŸini ama bilmezlikten gelinen bir sır muamelesi yapıldığını belirten Yelkovan, ‘Bu yüzden ona sadece Lefter diyorduk’ diye konuÅŸuyor.Yelkovan şöyle devam ediyor: ‘Bu yüzden heykelinin altında bile, ‘1963’te futbolu bıraktıktan sonra ülkemizden ayrılmayarak Büyükada’ya yerleÅŸmiÅŸtir’ yazıyor. Kim kimin ülkesini bırakmadı? Irkçıyız, çünkü ırkçı olmadığımızı anlatmak için ‘Bakın benim zenci arkadaÅŸlarım var’ diyoruz. Aynı kategoride gay dostlarımız var, Kürt arkadaÅŸlarımız var.’ ‘Rahatsızlığının haklı olup olmadığına biz karar veremeyiz’ Dünyada da Türkiye’de de doÄŸrudan bir grubu etnik kimliÄŸi sebebiyle doÄŸrudan hedef alan ayrımcılık yapan açıktan ırkçılığın yanı sıra, gizli ırkçılığın da var olduÄŸunu vurgulayan Aydın ÅŸunları söylüyor: ‘Gizli ırkçılar var. Öyle bir eÄŸitimden geçiyorsunuz ki, söylediklerinin karşı tarafı inciteceÄŸinin farkında olamıyor insanlar. Romen hakem, siyahın Romencedeki karşılığını kullandığını söylüyor.’Ama bu ifade siyahlar için aÅŸağılayıcı, küçümseyici bir ifade. Bundan da rahatsızlık duyuyor. Rahatsızlığının haklı olup olmadığına biz karar veremeyiz. Bu tür söylemleri söyleyen herkesin ırkçı olamayabilir ancak yapılan ırkçılık.’Aynı noktaya deÄŸinen Yelkovan ise, çoÄŸu zaman ne yapıldığının farkında olmadan ayrımcılık ve ırkçılık yapıldığını ifade ediyor: ‘Bunu fark ettiÄŸimiz ve düzelttiÄŸimiz zaman dün akÅŸamki tüm mesajlar yerini bulacak.’ ‘Hukuku devreye sokmak gerekiyor’ Peki, Türkiye’de futbolda ırkçılıkla mücadele konusunda atılan adımlar yeterli mi ve ırkçılık futboldan nasıl silinebilir?Çongur’a göre ilk atılması gereken adım, ırkçılık vakaları ve ÅŸikayetlerini ‘Bizde ırkçılık olmaz’ gerekçesiyle örtbas etmeden hem sporun disiplin kurullarında hem de adliyede soruÅŸturarak cezalandırmak.Çongur ayrıca, ‘Spor insanlarının bu iÅŸe ciddiyetle yaklaÅŸması, spor yazarlarının ırkçı hiçbir söyleme geçit vermemesi, bazı yorumcuların ağızlarından çıkanı kulaklarının duyması gerekiyor. BaÅŸka türlü sadece slogan düzeyinde kalır ırkçılık karşıtlığımız’ diyor.’Ä°nsanlar ‘Biz hata yapıyoruz’ diyebilmeliler’Aydın da ırkçılık meselesinden kurtulmanın çok kolay olmadığını anlatıyor: ‘Bugün Ä°ngiltere’de Premier Lig’te neden siyah hoca yok diye tartışılıyor. Bu meseleyi çözmek kolay deÄŸil bu iÅŸten. Afrikalılar üzerinden de yapamayız sadece. Sadece buna yoÄŸunlaşırsak kendimizi kandırmış oluruz. Biz hata yapıyoruz demeli, çözüm aramalı. Bu hata kabullenilmezse ırkçı ifadeler kullanılmaya devam eder.’

Bir önceki yazımız olan Kahramanmaraş'ın korona vakalarında düşüş başlıklı makalemizde Hastane, Kahramanmaraş ve Koronavirüs hakkında bilgiler verilmektedir.